Biała znana i nieznana. Roman Rogiński dowódca powstania styczniowego na Podlasiu.
W zbiorach Muzeum Południowego Podlasia znajdują się pamiątki po powstańcu styczniowym, Romanie Rogińskim. Są to m. in. Świadectwo szkolne Romana Rogińskiego jako ucznia 3-ej klasy Szkoły Powiatowej w Białej Podlaskiej w roku szkolnym 1854/1855, czy List pochwalny wydany przez Szkołę Powiatową w Białej dla Romana Rogińskiego, ucznia trzeciej klasy za wzorowe posłuszeństwo i pracowitość w czasie nauki.
Pamiątki te zostały podarowane do zbiorów muzeum przez córkę powstańca, Halinę Joannę Rogińską, podczas jej udziału, jako gościa honorowego, w III Zjedzie Wychowanków Szkół Bialskich w 1957 roku.
Można je oglądać na wystawie stałej:„ Historia miasta w latach 1795-1938”.
Powstanie styczniowe to polskie powstanie narodowe przeciwko Imperium Rosyjskiemu, które wybuchło 22 stycznia1863 w Królestwie Polskim i 1 lutego 1863 na Litwie. Trwało do jesieni 1864 a swoim zasięgiem objęło ziemie zaboru rosyjskiego, Królestwa Polskiego oraz ziemie zabrane.
Powstanie Styczniowe miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono około 1200 bitew i potyczek. Mimo początkowych sukcesów zakończyło się klęskową powstańców, z których kilkadziesiąt tysięcy zostało zabitych w walkach, ok.1tysiąc straconych, 38 tysięcy zesłanych na katorgę lub zesłanych Syberię a ok.10 tysięcy wyemigrowało.
Na terenie Południowego Podlasia odbyły się jedne z najważniejszych bitew powstańczych: pod Białką-1.02, Woskrzenicami-17.02, Sycyną-21.02, Wólką Plebańską, Sławatyczami-11.07, Rossoszem-17.11.
Wybitnymi przywódcami Powstania Styczniowego na Południowym Podlasiu byli m.in. generał i naczelny kapelan powstania, ksiądz Stanisław Brzóska, oraz zesłaniec syberyjski, jeden z dowódców powstania Roman Rogiński.
Roman Rogiński, początkowo nauki pobierał w Szkole Powiatowej w Białej Podlaskie. W roku 1861 ukończył Gimnazjum Realne w Warszawie, a w latach 60-tych XIX związał się z kołami o charakterze patriotycznym. W roku 1862 mianowany został przez Komitet Narodowy Centralny komisarzem województwa podlaskiego. Z racji bowiem położenia powiatu bialskiego przy Trakcie Brzeskim i bliskiego sąsiedztwa Twierdzy Brzeskiej powiat bialski w planach strategicznych Rogińskiego miał szczególne znaczenie i plany. To tutaj Rogiński zgromadził oddział ludzi w sile ok. tysiąca i 1 lutego stoczył bitwę pod Białką, a 4 lutego pod Gnojnem. Natomiast po rozbiciu pod Siemiatyczami 7 lutego wycofał się w głąb województwa grodzieńskiego, na Polesie.
W dniu 3 marca 1863 roku Rogiński został ujęty w Turowie i odesłany do Twierdzy w Brześciu, następnie przewieziono go do X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, gdzie zaczął „obficie” zeznawać.
Wymierzona Rogińskiemu kara śmierci została zamieniona na 20 lat katorgi, zresztą za sprawą gen. Iwana Nostiza. Zdecydowały o tym młody wiek i postawa w czasie śledztwa. Zesłano go więc na Syberię, gdzie spędził 30 lat. Przez pięć lat pracował w kopalni Ussolskiej pod Irkuckiem. Tutaj ożenił się z Ludwiką Neyman z domu Lippoman, a w roku 1892 powrócił z zesłania.
Po powrocie z zesłania, w roku 1896 brał udział w rocznicowym spotkaniu absolwentów Gimnazjum Realnego w Warszawie, pracował jako zarządca w dobrach hr. Branickiej w Kumejkach (Galicja), w 1898 roku wydał wspomnienia, w których przemilczał jednak swój epizod związany ze śledztwem.
Roman Rogiński zmarł w 1913 roku.
