Sztuka

Adiunkt
Anna Doroszuk

tel. +48 83 341 67 59 wew. 105

sztuka@muzeumbiala.pl

Zbiory Działu Artystycznego Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej to ponad 3000 muzealiów z różnorodnych dziedzin sztuki dawnej i współczesnej. W zbiorach malarstwa i grafiki wyróżnia się kolekcja zatytułowana „Konie, jeźdźcy, zaprzęgi w malarstwie polskim XIX i XX wieku”, w skład której wchodzą obrazy, rysunki i grafiki znanych polskich artystów podejmujących temat konia w swojej twórczości, a wśród nich m.in. Piotra Michałowskiego, Juliusza, Wojciecha i Jerzego Kossaków, Stanisława Kaczor Batowskiego, Zygmunta Rozwadowskiego, Władysława Aleksandra Małeckiego, Alfreda Wierusz Kowalskiego, Jana Kotowskiego, Eugeniusza Gepperta, Włodzimierza Łosia, Władysława Szernera. Współczesnym uzupełnieniem tej kolekcji jest zbiór około 300 współczesnych obrazów o tej tematyce, pochodzących z organizowanych w latach 1975-1998 przez Muzeum Ogólnopolskich Plenerów Malarskich w Janowie Podlaskim. Ich autorami są m.in. Ludwik Maciąg, Antoni Fałat, Franciszek Starowieyski, Bogusław Luśtyk, Andrzej Novak-Zempliński, Eugeniusz Markowski. Obecnie kolekcja nie posiada stałej ekspozycji. 

Dział Artystyczny gromadzi również obiekty związane z ikonografią artystyczną miasta i regionu, w swoich zbiorach posiada liczne podlaskie krajobrazy, oleje i akwarelowe wizerunki obiektów architektury i widoków dawnej Białej autorstwa Aleksandra Próchnickiego, Tadeusza Różyckiego i Ludwika Łotoży, a także znakomite obrazy z życia podlaskiej wsi, pejzaże i portrety podlaskich chłopów Stanisława Baja i Zbigniewa Karpińskiego.

Mniej liczne zbiory rzemiosła artystycznego zawierają obiekty od XVIII do XX wieku, są to meble, ceramika, szkło, srebra i platery.

Najcenniejszym i najbardziej charakterystycznym wyróżnikiem zbioru Działu Artystycznego jest kolekcja ikon rosyjskich, zgromadzona w latach 1980-1996, głównie dzięki przekazom Urzędu Celnego w Terespolu. Kolekcja ta jest jedną z największych w Polsce, liczy około 1700 zabytków. W jej skład wchodzą obiekty powstałe od XVII do początku XX wieku z wielu szkół i warsztatów całej Rosji, obecnej Ukrainy i Białorusi: ikony akademickie, ludowe, powstałe w peryferyjnych ośrodkach staroobrzędowych, dziewiętnastowiecznych warsztatach guberni suzdalsko-włodzimierskiej oraz stołecznych pracowniach Moskwy i Petersburga.

Najstarsze dwa obiekty w zbiorach powstały jeszcze w początkach XVII wieku: ikona „Ścięcie Św. Jana Chrzciciela” oraz najstarsze dwa obiekty w zbiorach powstały jeszcze w początkach XVII w.: ikona „Ścięcie Św. Jana Chrzciciela” oraz ikona „Ognisty rydwan proroka Eliasza”. Większość ikon w zbiorach to ikony kultu prywatnego, wśród nich ikony Maryjne, chrystologiczne i świąteczne, ikony patronów, kalendarzowe i małżeńskie. Oprócz ikon malowanych tradycyjną techniką (tempera na desce), w kolekcji znajdują się nieliczne paramenty i księgi liturgiczne oraz spory zbiór ikon metalowych – krzyże, plakiety i ikony składane, popularnie nazywane „ikonami podróżnymi” – powstałych głównie w dwóch staroobrzędowych ośrodkach: pomorskim i guślickim. Ikony prezentowane były na wielu tematycznych wystawach czasowych w placówkach muzealnych w kraju i za granicą.

Obecnie w Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej na wystawie „Ikona święta tajemnica” obejrzeć można zbiór ponad 400 wybranych zabytków sztuki cerkiewnej eksponowanych na trzech salach. Stałe miejsce na ekspozycjach ma też kolekcja „Konie, jeźdźcy, zaprzęgi w malarstwie polskim XIX i XX wieku”.