Biała znana i nieznana – Młyny wietrzne, motorowe i wodne
Młyny wietrzne, motorowe i wodne.
Na wystawie stałej:” Historii miasta w latach 1795-1938” , w budynku głównym muzeum znajduje się zaświadczenie z 1931 roku, o pracy Teodora Sucharzewskiego w Młynie Automatycznym J. Ratajewicza i A. Beranka w Białej Podlaskiej.
Dzisiaj więc kilka słów o młynach, które były zakładami o charakterze przemysłowym. Największy rozkwit działalności przemysłu młynarskiego w Białej i powiecie bialskim to okres XX – lecia międzywojennego. Działały wówczas młyny wietrzne (wiatraki), wodne i motorowe.
Wraz jednak ze zmianami cywilizacyjnymi ulegały one zniszczeniu znikając powoli z naszego krajobrazu…
Wśród wielu młynów znanych z historii miasta, m. in. przy ul. Sitnickiej 25 Jana Broniewicza i 26 Moszko Finkelsztejna w pamięci mieszkańców najbardziej zachował się, nieistniejący już, młyn automatyczny J.Ratajewicza i A. Beranka przy ul. Piłsudskiego 21. Historia tego obiektu zakończyła się w 2008 roku.
Większość młynarzy bialskich (wśród nich S. Krajzelman, bracia Anerbach przy ul. Artyleryjskiej 4, Moszko Sznejman przy Janowskiej 31, Moszko Finkielsztejn przy Sitnickiej 26, Mordko Srebrnika przy Brzeskiej 15) należało do Związku Młynarzy Polskich, Oddział w Białej Podlaskiej, który powstał w 1922 roku.
Rozwój przemysłu młynarskiego, który na terenie obecnego powiatu bialskiego, zaczął kształtować się dopiero w połowie XIX wieku, miał niewątpliwie związek z rozwojem rolnictwa i piekarnictwa. Młyny wietrzne decydujące znaczenie zyskały w I połowie XX wieku. Działalność usługową w wiatrakach prowadzono najczęściej do lat 60-tych XX wieku, a do zamknięcia wielu z nich przyczyniły się zmiany cywilizacyjne zachodzące na polskiej wsi, np. powszechna elektryfikacja. Z czasem więc większość młynów została zamknięta i jako już nikomu niepotrzebne, ulegały one dewastacji i zniszczeniu znikając z naszego krajobrazu.
literatura: B. Górny, Monografia powiatu bialskiego, Biała Podlaska reprint 1939; R. Maj, Młyny wietrzne w powiecie bialskim, Biała Podlaska 2005; H. Mierzwiński, Biała Podlaska 1918-1939, Biała Podlaska 2010; foto:wikipedia
Zainteresowanych historią drewnianych młynów wietrznych oraz młynarstwa wodnego zapraszamy do zapoznania się z materiałem:
https://www.radiobiper.info/2019/08/26/osobliwosci-pld-podlasia-zabytkowe-drewniane-mlyny-wietrzne/
http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/mlynarstwo-wodne-lubelszczyzny/
A teraz trochę o wiatrakach, które pod względem ich konstrukcji można podzielić na takie typy:
