Wielkanoc w tradycji ludowej/cz. II
Wielkanoc w tradycji ludowej/cz. II
Jajo króluje na wielkanocnym stole. Jest symbolem życia i odrodzenia. Pisanki zaś to wielobarwne jaja o bogatej ornamentyce. Malowane jajka, w zależności od techniki wykonania, noszą różne nazwy.
Pisanki to jaja wielobarwne o bogatej ornamentyce. Malowane jajka, w zależności od techniki wykonania, noszą różne nazwy. Malowanki (kraszanki lub byczki) są jednolitego koloru, bez żadnego wzoru. Pisanki wykonywane są techniką batikową – wzór „pisany” jest kawałkiem drewienka z metalową końcówką maczaną w wosku. Wzór na skrobankach wykonuje się przy użyciu ostrego narzędzia. Jajko dzieli się na pola zdobnicze w sposób równikowy, południkowy, mieszany. Linie podziału są zazwyczaj zaznaczone zdobionym pasem. Czasami występuje brak podziału na pola, wówczas cała powierzchnia jaja jest ozdobiona. Do najbardziej archaicznych należą wzory geometryczne: kreska, przecinek, spirala, rozeta, swastyka (symbol solarny), romby, wiatraczek, grabie, rózga. Wzory roślinne, antropomorficzne i zoomorficzne, występują głównie w pisankach skrobanych lub wykonanych innymi metodami.
Do okresu I wojny światowej malowano jajka w barwnikach roślinnych, które uzyskiwano w następujący sposób: zielony z młodych pędów żyta, czerwony z łusek cebuli, niebieski z bzu czarnego. Dzisiaj głównym barwnikiem są farby chemiczne.
W zbiorach Muzeum Południowego Podlasia znajduje się prawie 400 pisanek z 29 miejscowości od 42 wykonawców. Niektóre z nich można oglądać na stałej wystawie etnograficznej: ”Kultura tradycyjna Południowego Podlasia” w budynku głównym muzeum.
Ciekawostka:
- TRADYCJA PISANEK i dzielenia się święconym jajkiem sięga daleko w przeszłość. Już starożytni Persowie wiosną darowali swoim bliskim czerwono barwione jaja, następnie zwyczaj ten przyjęli od nich Grecy i Rzymianie. Czerwone pisanki według wierzeń mają moc magiczną i odpędzają złe uroki, są też symbolem serca i miłości.
- WYBITKI, gra w której dwie osoby stukały czubkami pisanek. Wygrywała ta, której pisana nie pękła.
