Szopki krakowskie

23.11.2008  |  

Szopki krakowskie

Szopki krakowskie (23 listopada 2008 – 15 lutego 2009)

 

Początki urządzania szopki w Boże Narodzenie przypisuje się św. Franciszkowi. W Polsce od XIV wieku wystawia się stajenkę betlejemską z figurkami św. Rodziny. W XVIII wieku w szopkach klasztornych pojawiają się figurki ruchome. Z tego widowiska wykształca się ludowy zwyczaj kolędowania z szopką kukiełkową. Kolędnicy opowiadają biblijną historię o narodzinach Chrystusa urozmaicając ją wątkami obyczajowymi i satyrycznymi.

Szopka krakowska, wyrosła z tradycji ludowej, zawdzięcza swój rozwój XIX – wiecznym murarzom z przedmieść Krakowa, którzy podczas zimowej przerwy w pracy zaczęli budować szopki czerpiąc pomysły z architektury tego pięknego miasta. Za prekursorów szopki krakowskiej uważa się Michała i Leona Ezenekierów pracujących około 1860 roku. Inspiracja zabytkami miasta reprezentującymi różne style i epoki owocuje ogromnym bogactwem form architektonicznych szopek. Ulubionymi motywami są wieże kościoła Mariackiego i kopuła Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Sylwetki szopek przypominają front kościoła z trzema lub pięcioma strzelistymi wieżami. Fasady zdobią niezwykle misterne dekoracje. Figurki umieszczane są na kilku poziomach. Najwyżej św. Rodzina, niżej król Herod, Diabeł, Śmierć, postacie w strojach ludowych: góralskich i krakowskich, bohaterowie popularnych legend krakowskich: Pan Twardowski, Smok Wawelski, Lajkonik i hejnalista z wieży mariackiej. Występują także postacie historyczne z dawnych i najnowszych dziejów Polski.

Szopki krakowskie powstają z bardzo codziennych materiałów: deseczek, dykty, tektury, papieru glansowanego i cynfolii. Kunszt ich autorów przemienia szopki w iskrzące się barwami cudeńka.

Na wystawie prezentujemy szopki ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, wykonane przez wybitnych współczesnych szopkarzy: Zdzisława Dudzika, Zygmunta Grabarskiego, Jana Malika, Jana Kirsza oraz z młodszych Marka Głucha. Większość szopek pochodzi z konkursu, który od 1937 (z przerwą na lata wojny) odbywa się w Krakowie. Co roku w pierwszy czwartek grudnia, przy Sukiennicach, pod pomnikiem Adama Mickiewicza, szary dzień rozświetlają wielkie, duże i zupełnie malutkie szopki krakowskie. To jedna z najpiękniejszych tradycji związanych ze świętami Bożego Narodzenia.