Konik na biegunach

10.10.2010  |  

Konik na biegunach

Konik na biegunach
(8 październik – 12 grudzień 2010)

Od piątku 8 października W Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej można oglądać wystawę Konik na biegunach.
Wystawa „Konik na biegunach” ze zbiorów Muzeum zabawek i zabawy w Kielcach jest pierwszą prezentowaną przez nasze muzeum wystawą poświęconą najmłodszym . Przedstawia wielobarwny świat zabawki z terenu gór świętokrzyskich. Cacane i cudaczone, jak zwali je mieszkańcy tego regionu dziś odchodzą w niepamięć, dlatego też naszym zamysłem jest wyciągnięcie na światło dzienne i ukazanie ich piękna ukrytego w prostocie formy i jaskrawości koloru.
Kielecczyzna to obszar bogaty w lasy i właśnie tu narodziła się tradycja rzemieślnicza związana z wykonywaniem zabawek z drewna. Najważniejszymi ośrodkami zabawkarskimi stały się okolice Łącznej, Ostojowa, Suchedniowa, słynące nie tylko z produkcji zabawek ale również z drewnianych mebli i przedmiotów codziennego użytku. Sprzedawano je na targach i jarmarkach, a najpopularniejszym z nich był odpust Św. Michała Archanioła w Studziennie (woj. Łódzkie), na który zjeżdżali mieszkańcy nie tylko okolicznych miejscowości , ale również całej kielecczyzny.
Początek lat 30 tych XX w. był okresem dużego spadku zainteresowania towarami świętokrzyskich rzemieślników. W tym czasie w Łącznej osiedliły się dwie rodziny z Lachowic w Żywieckiem: Sitarze i Krawczykowie. Pierwsi zaczęli wyrabiać składane krzesełka, drudzy- zabawki. Mieszkańcy Łącznej , początkowo nieufni przybyszom z zewnątrz, z czasem nie tylko przekonali się do nowych sąsiadów, ale również zaczęli wykonywać zabawki, wzorując się na tych wykonanych przez rodzinę Krawczyków. Ważną postacią w dziejach zabawki świętokrzyskiej jest postać Karola Sowuli pochodzącego z piaskowej skały obok Ojcowa, a osiadłego we wsi Czerwona Góra obok Łącznej. Wykonane przez niego bryczki i kołyski także szybko podpatrzyli sąsiedzi i zaczęli sami wykonywać . Wszystkie kieleckie zabawki w tym czasie zdobiono tymi samymi motywami co żywieckie. Do bryczek , koników i kołysek szybko dołączyły zabawki ruchome : klepaki- motyle lub ptaki na kółkach, karuzelki, konie na biegunach czy taczki. W dużej ilości wyrabiano także nieznane współcześnie bociany na biegunach, najczęściej darowane dzieciom z okazji mikołaja.
Wszyscy zajmujący się produkowaniem zabawek przekazywali swój fach z pokolenia na pokolenie, choć zabawka ulegała zmianie, ponieważ czerpano pomysły nie tylko ze świata zwierząt ale również z życia codziennego na wsi. Stąd wiele zachowanych zabawek mechanicznych przedstawiających wiejskich tancerzy czy traczy .
Prezentowana przez nas wystawa ukazuje charakterystyczne dla zabawki świętokrzyskiej typy oraz zdobienia. Koniki maja owalne brzuszki wyrzeźbione z jednego kawałka drewna, grzywy i ogonki z pakuł, końskiego włosia lub króliczej skórki. Najczęściej są białe z ozdobami w kształcie kwadratów, trójkątów czy kółek w intensywnych kolorach niebieskim i czerwonym.
Zabawki drewniane choć zmieniły się w formie nadal zachwycają dzieci na całym świecie , a te dawne, regionalne, ludowe przybliżają nam dzieciństwo naszych rodziców i dziadków.